OKNO PRZEGLĄDARKI W PROJEKTOWANIU SYSTEMÓW I ŚWIATÓW WIZUALNYCH

WL: Na liście zrealizowanych przez Ciebie projektów, znajduje się wiele stron internetowych…

MS: Głównie tym się zajmuję.

WL: Masz bardzo ciekawych zleceniodawców, bo są to najważniejsze magazyny sztuki czy instytucje kultury w Polsce, takie jak: Bęc Zmiana, Centrum Sztuki WRO, Magazyn „Szum”, Biennale Warszawa. Umiesz znaleźć odpowiednią formę i język wizualny dla prezentacji online. Stajesz się kuratorem treści na stronie. Co jest kluczem do takiego projektowania?

MS: W pewnym sensie wszyscy potrzebują tego samego, a ja cały czas realizuję jeden projekt, który nazywam „pojemnikiem dla treści”. Powiedziałem wcześniej, że „wdrukowała” się we mnie utylitarna logika działania. W projektowaniu stron dążę do stworzenia funkcjonalnej propozycji, która dobrze pomieści w sobie wszystko, co tam włożymy. Z całym szacunkiem dla tych treści, które tam wrzucam – patrzę na to bardzo mechanicznie. Systemy projektowania muszą mieć w sobie elastyczność wychodzącą w przyszłość, by poradzić sobie z tym, co dopiero się wydarzy i zostanie w nich umieszczone. Tym się różnią systemy od gotowych, zamkniętych rozwiązań. Siłą rzeczy muszę projektować systemy, dlatego, że przychodzi do mnie instytucja, która mówi: „Chcemy publikować”, ale nie mają jeszcze treści. Dopiero je stworzą. Z pokorą realizuję więc pojemniki. Mało w tym jest dekoracji, a bardzo dużo organizacji.

WL: Szukałam Twojego artystycznego portfolio w Internecie i może źle szukałam, ale nie znalazłam.

MS: Artystyczne portfolio spełnia specyficzne funkcje. Przede wszystkim jest narzędziem kontaktu z kuratorami i organizatorami, a także z szeroko rozumianą branżą. Dla mnie takim medium jest Instagram, chociaż nie mam tam wielkiej bazy fanów. Kontakt z ludźmi realizuję przede wszystkim przez moją pracę, czyli tam, gdzie projektuję za pieniądze. Moje eksperymenty są dosyć niszowe. Instagram jest o tyle fajny, że można w jednym miejscu jednocześnie mówić o swojej pracy zarobkowej i o działaniach artystycznych czy eksperymentalnych. Kiedy robię wizualizację, to na koniec działania wyświetlam podpis @MichałSzota. Potem widzę, że ktoś mnie subskrybuje, więc to działa i jest sensowne. W ten sposób przekierowuję energię.

WL: W swoich eksperymentach wychodziłeś poza działania cyfrowe, ale tego też nie mogłam znaleźć nigdzie w Internecie. Może nie mam właściwego klucza. A może te Twoje artystyczne działania nie zostałyby „wypozycjonowane” w sieci?

MS: Nigdy nie miałem na to czasu, ale moją ambicją jest rozwiązać ten problem. Uważam, że fajnie jest mieć archiwa i – co więcej – mieć nad nimi kontrolę. Nie oddawać tego cyberkorpom. Największą wadą Instagrama jest to, że absolutnie nie jest nasz. To jest po prostu wiecznie zadowolony z siebie Mark Zuckerberg. Dlatego to nie jest miejsce do przechowywania rzeczy, tylko efektowna gablotka, do której można wrzucić coś na szybko. Jeżeli miałbym kiedykolwiek napisać manifest, to na pewno byłoby w nim hasło o uwalnianiu danych, by nie zamykać ich u gigantycznych cyberkorporacji. Po prostu nie można tego robić. Więc oczywiście chcę zbudować własne archiwum. Trzeba zbierać te rzeczy i je uwalniać. A i tak… wszyscy będą ich szukać na Fejsie i na Insta, bo tam z jakiegoś powodu jest łatwiej. Istotnie robiłem instalacje w przestrzeni materialnej. Czasy covidowe sprawiły jednak, że wszystko łatwiej jest lokować w Internecie. Kolejne lockdowny przekierowują masę uwagi na ekrany. Niesamowite jest jak potem – w momencie, kiedy tylko zostaną poluzowana ograniczenia – ta uwaga puszcza. Nagle rozpierzchamy się i nikt nie chce patrzeć na żadne netarty. Covid stał się takim wielkim „sprawdzaczem”, który uświadomił nam, że Internet jest nieusuwalną infrastrukturą. Jesteśmy od niej uzależnieni i ona zawsze będzie, dopóki będzie „zaopiekowana”.

WL: Boisz się o prywatność w Internecie?

MS: Tak, to jest gigantyczny problem i składa się on z wielu trudnych do rozwiązania wątków. Raz na jakiś czas widzimy, jak ktoś staje się ofiarą stargetowanej akcji, w której działa mechanizm linczu albo ataku. To są sytuacje, w których naprawdę ciężko jest coś zrobić. Oczywiście każdy z nas może stać się ofiarą najróżniejszego rodzaju cyberataków. One wszystkie biorą się z tego, że nie jesteśmy w stanie „zamknąć drzwi”. Więc abstrahując od tego, że jesteśmy śledzeni – ta niemożliwość „zamknięcia drzwi” jest dla mnie najbardziej przerażającym aspektem.

WL: Trafiałam na teksty naukowe o Software Studies czy kulturze 2.0 w Twoim tłumaczeniu. Miałeś styczność z aktualną, akademicką refleksją. Czy zmieniło to Twoje podejście do działań z mediami?

MS: Na pewno nauczyłem się wolnościowego myślenia o tym wszystkim. Nawet nie w sensie takiej emancypacji, ale rozwinięcia świadomości, że twórczość jest również przestrzenią publiczną, o którą trzeba dbać, jak o każdą inną. Tak się wspaniale złożyło, że kiedy zaczynałem praktykę eksperymentalną, zetknąłem się również z tym podejściem. Ogromną rolę tutaj odegrało Centrum Cyfrowe z siedzibą w Warszawie – instytucja, która do dzisiaj istnieje i robi ciągle bardzo dużo dobrego. Zakorzeniła w Polsce idee Creative Commons i otwartych licencji. Można powiedzieć, że odnieśli gigantyczne sukcesy. Strony rządowe w Polsce – nawet w dzisiejszych czasach przeciwnym otwartości – są ciągle publikowane na licencji CC. Bardzo się cieszę, że natrafiłem na swojej drodze na ten świat.